Fiziki şəxslərin vergi uçotu

Vergi orqanında uçota alınmaq üçün xüsusi notarius fəaliyyəti ilə məşğul olmaq istəyən fiziki şəxs tərəfindən fəaliyyət göstərdiyi yer üzrə, digər fəaliyyətlə məşğul olmaq istəyən fiziki şəxs tərəfindən isə yaşadığı yer üzrə vergi orqanına aşağıdakı sənədlər təqdim edilməlidir:

• "Fiziki şəxsin uçotu haqqında Ərizə";
• Fiziki şəxsin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti;
• Əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər isə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Miqrasiya Xidməti tərəfindən ona verilmiş vəsiqə.

Sənədlər daxil olduğu gündən sonrakı 1 gün müddətində vergi orqanı fiziki şəxsi ödənişsiz vergi uçotuna alır və vergi ödəyicisinə müvafiq şəhadətnamə verilir.

Fiziki şəxslərin elektron formatda vergi uçotuna alınması isə dərhal həyata keçirilir və müvafiq şəhadətnamə onlar üçün ayrıca yaradılmış elektron ünvana real vaxt rejimində göndərilir.

Uçota dayanma zamanı verilən ərizədə fiziki şəxs digər məlumatlarla yanaşı tətbiq edəcəyi vergitutma sistemi barədə məlumatı da qeyd edir və ödəyicinin vergi öhdəliklərinə uyğun olaraq onun vergi mükəlləfiyyəti müəyyənləşdirilir.

Vergi ödəyicisi qeydiyyata alınarkən onun vergi uçotuna alınmasını təsdiq edən şəhadətnamə ilə yanaşı ödəyiciyə "Nəzarət kitabçası" da təqdim olunur.

Nəzərinizə çatdıraq ki, fiziki şəxs onlayn rejimdə də qeydiyyatdan keçmə imkanına malikdir. Bunun üçün həmin şəxs səhifəmizin "E-xidmətlər" bölməsindən "Fərdi sahibkarların onlayn qeydiyyatı" adlı elektron xidmət vasitəsilə İnternet Vergi İdarəsinə (www.e-taxes.gov.az) daxil olmalıdır. Bunun üçün isə, ilk növbədə, fiziki şəxsin gücləndirilmiş elektron imzası olmalıdır.

---

Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı

1 yanvar 2008-ci il tarixdən Azərbaycan Respublikasında sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinin (kommersiya hüquqi şəxslərin, xarici kommersiya hüquqi şəxslərin filial və nümayəndəliklərinin) dövlət qeydiyyatı vahid qeydiyyat orqanı prinsipi ilə Dövlət Vergi Xidməti tərəfindən həyata keçirilir. Belə ki, hüquqi şəxs statusu almaq istəyən kommersiya qurumunun, o cümlədən xarici kommersiya hüquqi şəxsinin nümayəndəlik və filialının dövlət qeydiyyatı 2 gündən gec olmayaraq, yerli investisiyalı məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin elektron dövlət qeydiyyatı sürətli elektron dövlət qeydiyyatı zamanı dərhal, adi elektron dövlət qeydiyyatı zamanı isə 1 gündən gec olmayaraq həyata keçirilir.

Qeydiyyatın aparılması üçün tələb olunan sənədlərin siyahısı, habelə sənədlər təqdim edilməli olan vergi orqanları barədə məlumatı və s. lazımi məlumatları səhifəmizin "Bir pəncərə" bölməsindən əldə edə bilərsiniz.

"Dövlət rüsumu haqqında" Qanunun müvafiq maddəsinə əsasən (20-ci maddə) qeydiyyat zamanı dövlət büdcəsinə müəyyən məbləğdə dövlət rüsumu ödənilməlidir:

• Banklar, birjalar, sığortaçılar, sığorta birlik və brokerləri, xarici hüquqi şəxslərin nümayəndəlikləri və filialları - 300 manat;
• Kənd təsərrüfatı sahəsində fəaliyyəti həyata keçirən hüquqi şəxslər - 5 manat;
• Digər hüquqi şəxslər - 15 manat;
• Hüquqi şəxslərin yenidən qeydiyyatı üçün - a, b, c bəndlərində göstərilən məbləğin 50 faizi.

Digər sənədlərlə yanaşı vergi orqanına verilən "Kommersiya hüquqi şəxsinin dövlət qeydiyyatı haqqında ərizə"-də hüquqi şəxs sair məlumatlarla yanaşı tətbiq edəcəyi vergitutma sistemi barədə məlumatı da qeyd edir və ödəyicinin vergi öhdəliklərinə uyğun olaraq onun vergi mükəlləfiyyəti müəyyənləşdirilir.

Vergi ödəyicisi qeydiyyata alınarkən onun vergi uçotuna alınmasını təsdiq edən şəhadətnamə ilə yanaşı ödəyiciyə "Nəzarət kitabçası" da təqdim olunur.

Bank hesabının açılması üçün şəhadətnamə-dublikatın alınması

Bank hesabının açılması üçün dövlət büdcəsinə borcu olmayan vergi ödəyicisi vergi orqanına bilavasitə və ya İnternet Vergi İdarəsində (www.new.e-taxes.gov.az) "Onlayn kargüzarlıq və e-VHF" bölməsini seçərək istifadəçi kodu, parol və şifrə və ya gücləndirilmiş elektron imza, o cümlədən ASAN imza vasitəsilə sistemə daxil olaraq elektron sənəd formasında "Bankda hesab açılması məqsədilə şəhadətnamə-dublikatın alınması üçün ərizə"si ilə onlayn rejimdə müraciət etməlidir.

Vergi orqanı verilmiş ərizəyə əsasən 2 gündən gec olmayaraq vergi ödəyicisinə şəhadətnamə-dublikatı verir, vergi ödəyicisi isə həmin sənəddə göstərilən bankda 10 gün ərzində bank hesabı açmalıdır.

Qeyd olunan müddətdə bank hesabı açılmadıqda şəhadətnamə-dublikat qüvvədən düşmüş hesab olunur və vergi ödəyicisi onu vergi orqanına qaytarmalıdır.

Hesab açılan bankla Dövlət Vergi Xidməti arasında elektron sənəd mübadiləsi olduqda, şəhadətnamə-dublikat almaq üçün vergi orqanına müraciət etməyə ehtiyac qalmır. Bu halda ərizə göndərilərkən verilən müvafiq bildirişdə göstərilən müddətdə birbaşa banka müraciət edilməli, əks halda isə çap edilmiş bildiriş əsasında vergi ödəyicisi qeydiyyatda olduğu vergi orqanından şəhadətnamə-dublikat götürərək, müvafiq banka müraciət edilməlidir.

Onu da qeyd edək ki, vergi ödəyicisi sahibkarlıq fəaliyyəti çərçivəsində qeyri-rezident bankda və ya kredit təşkilatında hesab açarkən vergi orqanından alınmış şəhadətnamə-dublikatların bildiriş hissəsində müvafiq qeydləri özü aparmalı və bu hesablar üzrə əməliyyatlar aparıldığı tarixədək vergi orqanına təqdim etməlidir.

Vergi ödəyicisinin filialı, nümayəndəliyi və ya digər təsərrüfat subyekti (obyekti) olduqda, vergi ödəyicisi həm özünün olduğu yer üzrə, həm də onun filialının, nümayəndəliyinin və ya digər təsərrüfat subyektinin (obyektinin) olduğu ünvan üzrə uçota alınır. Uçota alınmaq üçün müvafiq vergi orqanına aşağıdakı sənədlər təqdim olunmalıdır:

• "Vergi ödəyicisinin filialının, nümayəndəliyinin və ya digər təsərrüfat subyektinin (obyektinin) olduğu yer üzrə vergi uçotuna alınması haqqında ərizə";
• Filialın və ya nümayəndəliyin əsasnaməsinin surəti;
• Filialın, nümayəndəliyin və ya təsərrüfat subyektinin fəaliyyətə başlaması haqqında vergi ödəyicisinin qərarının surəti;
• Filialın, nümayəndəliyin və ya təsərrüfat subyektinin rəhbəri haqqında qərarının surəti (təsərrüfat subyektinin rəhbəri onun istifadəçisi olan fiziki şəxsin özü olduqda rəhbər barədə qərar tələb edilmir);
• Fəaliyyətin yerinə yetiriləcəyi ünvanı təsdiq edən sənədin (mülkiyyət hüququnu təsdiq edən sənədin, icarə müqaviləsinin və ya qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş digər sənədin) surəti.

Filial, nümayəndəlik və təsərrüfat subyekti (obyekti) uçota alındıqda vergi ödəyicisinə 15 rəqəmdən ibarət kodu özündə əks etdirən arayış verilir.

Vergi ilində təsərrüfat subyektində sahibkarlıq fəaliyyəti və ya digər vergi tutulan əməliyyatların aparılması müvəqqəti dayandırıldıqda, fəaliyyətin və ya əməliyyatların dayandırılması günündən gec olmayaraq vergi orqanına müvafiq xana işarə edilməklə "Vergi ödəyicisinin, onun filialının, nümayəndəliyinin və ya digər təsərrüfat subyektinin (obyektinin) fəaliyyətinin və digər vergi tutulan əməliyyatlarının dayandırılması haqqında arayış" təqdim olunur.

Filialının, nümayəndəliyinin və ya digər təsərrüfat subyektinin (obyektinin) uçotdan çıxarılması üçün ödəyici vergi orqanına ərizə ilə müraciət etməli və uçota alınma zamanı alınmış arayışı geri qaytarımalıdır.

Əhali ilə nağd pul hesablaşmaları aparıldıqda (Vergi Məcəlləsinin 16.1.8-ci maddəsində göstərilən şəxslər istisna olmaqla), vergi ödəyicisi bilavasitə və ya İnternet Vergi İdarəsində (www.e-taxes.gov.az) "Onlayn kargüzarlıq və e-VHF" bölməsini seçərək öz istifadəçi kodu, parol və şifrəsi və ya gücləndirilmiş elektron imza, o cümlədən ASAN İmza vasitəsi ilə sistemə daxil olub "Nəzarət-kassa aparatının onlayn qeydiyyatı və qeydiyyatdan çıxarılması" menyusu vasitəsilə "Nəzarət-kassa aparatının qeydiyyata alınması (qeydiyyatdan çıxarılması) haqqında ərizə" ilə elektron sənəd formasında vergi orqanına müraciət etməlidir.

Ərizəyə aşağıdakı sənədlər əlavə edilir (müraciət elektron formada edildikdə PDF fayl şəklində):
• STXM-in NKA-nın quraşdırılması barədə aktı;
• Ərizənin təqdim olunma tarixinə NKA-nın fiskal yaddaşının göstəricisini əks etdirən çek;
• NKA-da quraşdırılmış elektron məsafədən ötürmə qurğusu və ya elektron nəzarət lenti barədə STXM-in aktı. Aktda istifadədə olan nəzarət-kassa aparatının fiskal yaddaşı dəyişdirildikdən və yeni fiskal yaddaşın hesabatı alındıqdan sonra nümunə kimi 10 qəpiyə qədər məbləğdə NKA-ya mədaxil edilmiş dövriyyə barədə "Z" hesabatının surəti əlavə olunmalıdır.

Elektron formada ərizə eyni zamanda müqavilə əsasında vəkil olunmuş Servis Texniki Xidmət Mərkəzi (STXM) adından da göndərilə bilər və bu zaman PDF fayl şəklində müqavilə də əlavə edilməlidir.

Müqavilə çərçivəsində STXM vergi ödəyicisini NKA-ya texniki xidmət kitabı və nəzarət-kassa aparatı işləmədiyi dövrdə aparılan əməliyyatların uçotu kitabı ilə təmin edir.

NKA-lar qeydiyyatdan keçirildikdən sonra hazırlanmış qeydiyyat vərəqəsi isə yalnız vergi ödəyicisi müraciət etdikdə 2 iş günü ərzində kağız daşıyıcılarında vergi ödəyicisinə təqdim edilir, digər hallarda isə NKA-nın qeydiyyat vərəqəsi proqram təminatı vasitəsilə vergi ödəyicisinin e-qutusuna ötürülür.

Vergi ödəyicisi tərəfindən əhali ilə nağd pul hesablaşmalarının aparılmasının dayandırıldığı və ya hər hansı digər səbəbdən NKA-nın qeydiyyatdan çıxarılması zərurəti yarandıqda vergi ödəyicisi bilavasitə və ya İnternet Vergi İdarəsində (www.new.e-taxes.gov.az) "Onlayn kargüzarlıq və e-VHF" bölməsini seçilərək öz istifadəçi kodu, parol və şifrəsi və ya gücləndirilmiə elektron imza, o cümlədən ASAN İmza vasitəsi ilə sistemə daxil olub "Nəzarət-kassa aparatının onlayn qeydiyyatı və qeydiyyatdan çıxarılması" menyusu vasitəsilə "Nəzarət-kassa aparatının qeydiyyata alınması (qeydiyyatdan çıxarılması) haqqında ərizə" ilə elektron sənəd formasında vergi orqanına müraciət etməlidir.

Ərizəyə aşağıdakı sənədlər əlavə edilir (müraciət elektron formada edildikdə PDF fayl şəklində:
• STXM-in plombun zədələnməməsi barədə aktı (STXM-in bu aktında fiskal yaddaşın göstəricisi əks etdirilməlidir);
• NKA-da quraşdırılmış elektron məsafədən ötürmə qurğusu və ya elektron nəzarət lentinin işlək vəziyyətdə olmasını təsdiq edən akt;
• NKA-nın fiskal yaddaşının göstəricisi əks olunmuş çek.

Vergi ödəyicisinin müraciətinə əsasən müvafiq ərizə STXM tərəfindən də verilə bilər və bu zaman vergi ödəyicisi "Texniki xidmət jurnalı" və "NKA-nın işləmədiyi dövrdə aparılan əməliyyatların uçotu kitabı", qeydiyyat vərəqəsi, texniki pasport həmin STXM-ə təqdim etməlidir.

Müvafiq daxili prosedurları yerinə yetirdikdən sonra vergi orqanının səlahiyyətli nümayəndəsi "NKA-ya texniki xidmət kitabı", "NKA-nın işləmədiyi dövrdə aparılan əməliyyatların uçotu kitabı"nı vergi ödəyicisindən (və ya ərizə onun tərəfindən edildikdə - STXM-dən) götürərək NKA-nın qeydiyyat vərəqəsinin, texniki pasportun üzərində qeydiyyatdan çıxarılma barədə ştamp vurur, STXM-də qalmış sənədlər isə daha sonra vergi ödəyicisinə qaytarılır.

Vergi ödəyicisinin ƏDV ödəyicisi kimi qeydiyyata durmaq öhdəliyi olduqda və ya vergi ödəyicisi könüllü surətdə ƏDV ödəyicisi olmaq istədikdə onun tərəfindən vergi orqanına "Vergi ödəyicisinin əlavə dəyər vergisinin məqsədləri üçün qeydiyyata alınması haqqında Ərizə"si təqdim olunur.

Alınmış ərizəyə əsasən vergi orqanı vergi ödəyicisini ƏDV ödəyicilərinin dövlət reyestrində qeydə alır və ərizə verildikdən sonra ona 5 iş günü ərzində "Əlavə dəyər vergisi ödəyicisinin qeydiyyat bildirişi"ni verir.

ƏDV məqsədləri üçün onlayn rejimdə qeydiyyata alınmaq və ya ƏDV qeydiyyatını ləğv etmək istəyən vergi ödəyicisi səhifəmizin "E-xidmətlər" bölməsi vasitəsilə İnternet Vergi İdarəsinin "Onlayn kargüzarlıq və e-VHF" bölməsini seçərək öz istifadəçi kodu, parol və şifrəsi və ya gücləndirilmiş elektron imza, o cümlədən ASAN İmza vasitəsi ilə sistemə daxil olmalı, sonra isə "ƏDV-nin qeydiyyatı ərizəsi" və ya "ƏDV qeydiyyatının ləğv olunması ərizəsi" ilə elektron sənəd formasında vergi orqanına müraciət etməlidir.

Onlayn rejimdə qeydiyyatdan keçmə üçün tələb olunan addımlar barədə daha ətraflı məlumatı "Onlayn kargüzarlıq" internet səhifəsindən istifadə təlimatından əldə etmək olar əldə edə bilərsiniz. Vergi ödəyicisi Vergi Məcəlləsinin 158-ci maddəsinin müddəalarına uyğun olaraq ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyatının ləğv etmək üçün vergi orqanına müvafiq ərizə ilə birgə aşağıdakı sənədləri təqdim olunmalıdır:
• "Əlavə dəyər vergisi ödəyicisinin qeydiyyat bildirişi";
• Ləğv olunma tarixinə mal qalıqları üzrə hesablanmış ƏDV-ni özündə əks etdirən bəyannamə.

Qeyd olunan prosedurların yerinə yetirilməsindən sonra vergi orqanı vergi ödəyicisinə 3 iş günü müddətində "ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyatın ləğv olunması barədə bildiriş" göndərilir.

Qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətindən (VM 99.3) alınan, ödəmə mənbəyində vergiyə cəlb olunmayan gəlir əldə edən və bu səbəbdən də vergi orqanında gəlir vergisinin ödəyicisi kimi uçota durmuş fiziki şəxs hesabat ili ərzində əldə etdiyi gəlirdən, yəni əldə olunan vergi tutulan gəlirlərlə bu gəlirlərin əldə olunmasına çəkilən və Vergi Məcəlləsinin X fəslinə uyğun olaraq gəlirdən çıxıla bilən xərclərin fərqindən Vergi Məcəlləsinin 101.2-ci maddəsində göstərilən dərəcələrlə gəlir vergisini hesablamalıdır.

Onu da qeyd edək ki, fiziki şəxs tərəfindən əmlakın icarəyə verilməsindən və royaltidən əldə olunan, lakin ödəmə mənbəyində vergiyə cəlb olunmayan gəlirdən vergi hər hansı xərc nəzərə alınmadan gəlirin ümumi məbləğindən hesablanır.

Hesablanmış verginin məbləği "Gəlir vergisinin bəyannaməsi" ilə hesabat ilindən sonrakı ilin mart ayının 31-dən gec olmayaraq vergi orqanına bəyan edilir və həmin tarixdən gec olmayaraq dövlət büdcəsinə ödənilir.

Xüsusi notarius kimi fəaliyyət göstərən fiziki şəxslər isə digərlərindən fərqli qaydada fəaliyyət göstərdiyi yer üzrə vergi orqanlarında uçota alınaraq gəlir vergisinə cəlb olunurlar. Belə ki, həmin şəxslər ay ərzində aparılan notariat hərəkətlərinə, habelə notariat hərəkətləri ilə əlaqədar göstərilən xidmətlərinə görə aldığı haqlardan xərclər çıxılmadan 10 faiz dərəcə ilə Vergi Məcəlləsinin 101.4-cü maddəsi ilə gəlir vergisinə cəlb olunur, hesablanmış vergi növbəti ayın 20-dən gec olmayaraq dövlət büdcəsinə ödənilir və hər rüb başa çatdıqdan sonra növbəti ayın 20-dən gec olmayaraq "Xüsusi notariusların gəlir vergisi bəyannaməsİ" ilə qeydiyyatda olduğu vergi orqanına bəyan edilir, onların notariat hərəkətlərinin aparılmasına və notariat hərəkətləri ilə əlaqədar göstərdikləri xidmətlərdən isə ƏDV tutulmur.

Sadələşdirilmiş vergi ödəyicilərinin vergi öhdəlikləri

Sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlir əldə edən və vergi uçotuna sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi kimi alınan şəxs verginin məbləğini hesabat rübü ərzində təqdim edilmiş mallara (işlərə xidmətlərə) və əmlaka görə əldə edilmiş hasilatın, habelə satışdankənar gəlirlərin həcminə 2 faiz tətbiq etməklə hesablayır. Vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manatdan artıq olan ictimai iaşə fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər 8 faiz tətbiq etməklə vergini hesablayır. Hesablanmış verginin məbləği hesabat dövründən sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Sadələşdirilmiş vergi bəyannaməsi" ilə bəyan edilir və həmin tarixdən gec olmayaraq dövlət büdcəsinə ödənilir.

Sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olan fiziki şəxs sahibkarlıq fəaliyyəti üzrə ƏDV və gəlir vergisindən, hüquqi şəxs isə ƏDV-dən və mənfəət vergisindən azaddır.

Sahibkarlıq fəaliyyəti çərçivəsində vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manatdan artıq olan vergi ödəyicisi (avtonəqliyyat vasitələri ilə Azərbaycan Respublikasının ərazisində daşımaları həyata keçirən, bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan, idman mərc oyunlarını təşkilində iştirak edən şəxs istisna olmaqla) növbəti ayın 10 günü ərzində ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməli, vergi orqanı tərəfindən ƏDV qeydiyyatına alındıqdan sonra isə ƏDV ödəyicisinin vergi öhdəliklərini yerinə yetirməlidir.

Nəzərinizə çatdırırıq ki, bir əqd və ya müqavilə üzrə əməliyyatın ümumi dəyəri 200.000 manatdan artıq olduqda, bu əməliyyat artıq ƏDV tutulan əməliyyat sayılır və əməliyyatı həyata keçirən vergi ödəyicisi əməliyyatın aparıldığı günədək ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə ilə vergi orqanına müraciət etməlidir.

Onu da qeyd edək ki, Vergi Məcəlləsinin 218.5-ci maddəsində göstərilən müəyyən şəxslər sadələşdirilmiş verginin tətbiq etmək hüququna malik deyillər. Lakin həmin şəxslərdən əmlakın icarəyə verilməsindən və ya royaltidən gəlir əldə edən şəxslər digər fəaliyyət növləri ilə məşğul olduqda, yuxarıda qeyd olunan şərtlərə əsasən məcburi qaydada ƏDV qeydiyyatına alınmaq öhdəliyi yaranmadığı təqdirdə, hər bir fəaliyyət növü üzrə gəlirlərin və xərclərin uçotunu apararaq digər fəaliyyətdən əldə edilən gəlirlərə sadələşdirilmiş vergini tətbiq edə bilərlər.

Bundan başqa sadələşdirilmiş vergi ödəyicisinin vergitutma obyekti olduqda digər vergi öhdəlikləri də ola bilər.

Torpaq vergisi üzrə - hüquqi şəxs olan sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi mülkiyyətində və ya istifadəsində kənd təsərrüfatı torpaqların sahəsinə 0,06 manat vergi dərəcəsini və torpaqlarının təyinatı, coğrafi yerləşməsi və keyfiyyəti nəzərə alınmaqla Nazirlər Kabinetinin 29 dekabr 2000-ci il tarixli 230 nömrəli Qərarı müəyyən edilən şərti balları, kənd təsərrüfatı fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulan, lakin təyinatı üzrə istifadə olunmayan torpaqlar üzrə torpaq sahəsinin hər 100 kvadratmetrinə görə 2 manat, sair torpaqların sahəsinə isə Vergi Məcəlləsinin 206.3-cü maddəsində göstərilən dərəcələri tətbiq etməklə hesablanan vergi məbləğini cari ilin may ayının 15-dən gec olmayaraq "Torpaq vergisi bəyannaməsi" ilə bəyan edərək bərabər hissələrlə 15 avqust və 15 noyabr tarixlərindən gec olmayaraq ödəməlidir.

Azərbaycan Respublikasının ərazisində mülkiyyətində və ya istifadəsində torpaq sahələri olan fiziki şəxslər də torpaq vergisinin ödəyiciləri hesab olunur ki, onların torpaq vergisi illik olaraq bələdiyyələr tərəfindən hesablanır, həmin vergilərin ödənilməsi barədə tədiyə bildirişi isə avqust ayının 1-dən gec olmayaraq onlara çatdırılır, hesablanmış vergilər bərabər məbləğlərdə 15 avqust və 15 noyabr tarixlərində gec olmayaraq ödənilir. Kənd təsərrüfatı fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulan, lakin təyinatı üzrə istifadə olunmayan torpaqlar üzrə fiziki şəxslərin torpaq vergisi dövlət büdcəsinə, digər hallarda fiziki şəxslərin torpaq vergisi yerli büdcəyə (bələdiyyə büdcəsinə) ödənilir.

Əmlak vergisi üzrə - Rezident və qeyri-rezident fiziki şəxslərin xüsusi mülkiyyətində olan və Azərbaycan Respublikasının ərazisində yerləşən tikililər və ya onların hissələri (bina), habelə yerindən və istifadə edilib-edilməməsindən asılı olmayaraq rezident fiziki şəxslərə məxsus olan su və hava nəqliyyat vasitələri əmlak vergisinin vergitutma obyekti hesab olunur. Fiziki şəxslərin xüsusi mülkiyyətində olan binalara görə əmlak vergisi onların yerləşdiyi ərazinin bələdiyyəsi tərəfindən binaların yaşayış sahəsinin 30 kv m artıq olan hissəsinin (balkon və ya eyvanlar istisna olmaqla) hər 1 kv m görə Vergi Məcəlləsinin 198.1.1-ci maddəsində göstərilən dərəcələr tətbiq edilməklə (bina Bakı şəhərində yerləşərkən həmin dərəcələrə əlavə olaraq Nazirlər Kabinetinin 06.04.2015-ci il tarixli, 101 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş 0,7-1,5 aralığında müəyyən olunan əmsallar da tətbiq olunmaqla), su və hava nəqliyyatı vasitəsinin mühərrikinin 1 kub santimetri üçün 0,02 manat, mühərriki olmayan su və hava nəqliyyatı vasitələri üçün isə onların bazar qiymətinin 1 faizi həcmində hesablanaraq avqustun 1-dən gec olmayaraq tədiyə bildirişi ilə fiziki şəxsə bildirilir, həmin şəxslər isə verginin məbləğini cari il avqustun 15-dək bərabər hissələrlə yerli (bələdiyyə) büdcəsinə ödəyirlər.

Mədən vergisi üzrə - yerin təkindən çıxarılan faydalı qazıntıların topdansatış qiymətlərinə və ya həcminə Vergi Məcəlləsinin 216-cı maddəsində göstərilən dərəcələrin tətbiqi yolu ilə hesablanan vergi məbləği hesabat ayından sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Mədən vergisinin bəyannaməsi" ilə faydalı qazıntının növünə uyğun olaraq vergi və ya bələdiyyə orqanına bəyan edilərək dövlət və ya bələdiyyə büdcəsinə ödənilməlidir;

Ödəmə mənbəyində muzdlu işlə əlaqədar alınan gəlirdən tutulan vergi üzrə - işəgötürən şəxs muzdla işləyən işçinin aylıq gəlirindən Vergi Məcəlləsinin 101-ci maddəsində göstərilən dərəcələrlə hesablanan gəlir vergisini növbəti ayın 20-dən gec olmayaraq büdcəyə köçürməli, hesabat ilindən sonrakı ayın ilin yanvar ayının 31-dən gec olmayaraq "Muzdlu işlə əlaqədar ödəmə mənbəyində tutulan vergi bəyannaməsi" ilə vergi orqanına bəyan etməlidir;

Ödəmə mənbəyində muzdlu işlə əlaqədar alınan gəlirdən tutulan vergi üzrə - işəgötürən şəxs muzdla işləyən işçinin aylıq gəlirindən Vergi Məcəlləsinin 101-ci maddəsində göstərilən dərəcələrlə hesablanan gəlir vergisini növbəti ayın 20-dən gec olmayaraq büdcəyə köçürməli, hesabat ilindən sonrakı ayın ilin yanvar ayının 31-dən gec olmayaraq "Muzdlu işlə əlaqədar ödəmə mənbəyində tutulan vergi bəyannaməsi" ilə vergi orqanına bəyan etməlidir;

Ödəmə mənbəyində digər gəlirlərdən tutulan vergi üzrə - ödəyici tərəfindən Vergi Məcəlləsinin 150-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda (muzdlu işlə əlaqədar alınan gəlirlər istisna olmaqla) ödəmə mənbəyində vergi tutulmalı olan gəlirdən müvafiq dərəcələrlə tutulan vergi məbləği hesabat rübündən sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Ödəmə mənbəyində tutulan vergi bəyannaməsi" ilə vergi orqanına bəyan edilərək həmin müddətdən gec olmayaraq büdcəyə ödənilməlidir.

Qeyd olunmalıdır ki, həyata keçirilən fəaliyyətlə əlaqədar dövriyyəsindən asılı olmayaraq sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olan vergi ödəyicilərinin bəzi kateqoriyalarının vergi öhdəlikləri fərqli qaydada müəyyənləşdirilir: ölkə ərazisində sərnişin və yük daşıma fəaliyyətini həyata keçirən şəxslər - daşımanın xarakterindən, nəqliyyat vasitəsinin növündən, oturacaq yerlərinin sayından və xidmətin həyata keçirildiyi yerdən asılı olaraq Vergi Məcəlləsinin 220.5-ci və 220.6-ci maddələri ilə müəyyən edilən qaydada hesablanaraq öz istəyinə uyğun təqvim ayının sonunadək növbəti ay, rüb, yarım il və ya il üçün ciddi hesabat blankı olan "Fərqlənmə nişanı" alarkən dövlət büdcəsinə ödənilməlidir. Avtonəqliyyat vasitəsi ilə daşımalar həyata keçirən şəxs tərəfindən vergi orqanına vergi bəyannaməsinin verilməsi tələb olunmur.

idman oyunları ilə əlaqədar aparılan mərc oyunlarının operatoru və satıcıları olan şəxslər- idman mərc oyunlarını həyata keçirən idman mərc oyunlarının operatoru üçün oyun iştirakçılarından qəbul edilmiş pul vəsaiti, idman mərc oyunlarının satıcısı üçün isə operatorun ona verdiyi komisyon haqq sadələşdirilmiş verginin vergitutma obyekti təşkil edir ki, idman mərc oyunlarının operatoru tərəfindən oyun iştirakçılarından qəbul edilmiş vəsaitdən 6 faiz dərəcəsi ilə, idman mərc oyunlarının satıcısı tərəfindən isə operatorun ona verdiyi komisyon haqdan 4 faiz dərəcəsi ilə sadələşdirilmiş vergi hesablanmalı, hesabat rübdən sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Sadələşdirilmiş verginin bəyannamə"si ilə vergi orqanına bəyan edilməli və dövlət büdcəsinə ödəməlidirlər.

fəaliyyət zamanı işçi cəlb edən fiziki şəxslər istisna olmaqla, Vergi Məcəlləsinin 220.10-cu maddəsində nəzərdə tutulan fəaliyyət növləri ilə fərdi qaydada məşğul olan fiziki şəxslər (fərdi qaydada bərbər, dərzi, çəkməçi, pinəçi, çalğıçı, ofisiant və s.) - fəaliyyətini həyata keçirməyə başlayanadək, könüllü olaraq növbəti ay, rüb, yarımil və ya il üçün "Sadələşdirilmiş vergi üzrə sabit məbləğin ödənilməsi haqqında qəbz" almalıdır. Həmin şəxslər üçün sadələşdirilmiş verginin aylıq məbləği Vergi Məcəlləsinin 220.10-cu maddəsində nəzərdə tutulan vergi dərəcələrinə fəaliyyət göstərdikləri əraziyə görə müəyyən olunmuş əmsallar tətbiq edilməklə hesablanır. "Sadələşdirilmiş vergi üzrə sabit məbləğin ödənilməsi haqqında qəbz" almaqla fəaliyyət göstərən şəxslər tərəfindən vergi orqanına vergi bəyannaməsinin verilməsi tələb olunmur.

---

Gəlir vergisinin ödəyiciləri olan fərdi sahibkarların vergi öhdəlikləri

Sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlir əldə edən və vergi uçotuna gəlir vergisinin ödəyicisi kimi alınan fərdi sahibkar hesabat ili ərzində əldə etdiyi gəlirdən, yəni əldə olunan vergi tutulan gəlirlərlə bu gəlirlərin əldə olunmasına çəkilən və Vergi Məcəlləsinin X fəslinə uyğun olaraq gəlirdən çıxıla bilən xərclərin fərqindən 20 faiz dərəcə ilə gəlir vergisini hesablamalıdır. Hesablanmış verginin məbləği "Gəlir vergisinin bəyannaməsi" ilə hesabat ilindən sonrakı ilin mart ayının 31-dən gec olmayaraq vergi orqanına bəyan edilir.

Gəlir vergisinin ödəyicisi olan fərdi sahibkar hesabat ili ərzində rübdə bir dəfə olmaqla Vergi Məcəlləsinin 151-ci maddəsində qeyd olunan qaydada gəlir vergisi üzrə hesablanmış cari vergi məbləğini büdcəyə ödəməli, hesabat ili başa çatdıqdan sonra isə bəyannamənin təqdim olunmasınadək büdcə ilə son haqq-hesabı aparmalıdır.

Sahibkarlıq fəaliyyəti çərçivəsində vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manatdan artıq olan gəlir vergisinin ödəyicisi növbəti ayın 10 günü ərzində ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməli, vergi orqanı tərəfindən ƏDV qeydiyyatına alındıqdan sonra isə ƏDV ödəyicisinin vergi öhdəliklərini yerinə yetirməlidir. Nəzərə çatdıraq ki, bir əqd və ya müqavilə üzrə əməliyyatın ümumi dəyəri 200.000 manatdan artıq olduqda, bu əməliyyat artıq ƏDV tutulan əməliyyat sayılır və əməliyyatı həyata keçirən vergi ödəyicisi əməliyyatın aparıldığı günədək ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə ilə vergi orqanına müraciət etməlidir.

Bundan başqa gəlir vergisinin ödəyicisinin vergitutma obyekti olduqda digər vergi öhdəlikləri də ola bilər:
Torpaq vergisi üzrə - Azərbaycan Respublikasının ərazisində mülkiyyətində və ya istifadəsində torpaq sahələri olan fiziki şəxslər də torpaq vergisinin ödəyiciləri hesab olunur ki, onların torpaq vergisi illik olaraq bələdiyyələr tərəfindən hesablanır, həmin vergilərin ödənilməsi barədə tədiyə bildirişi isə avqust ayının 1-dən gec olmayaraq onlara çatdırılır, hesablanmış vergilər bərabər məbləğlərdə 15 avqust və 15 noyabr tarixlərində gec olmayaraq bələdiyyə büdcəsinə ödənilir. Kənd təsərrüfatı fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulan, lakin təyinatı üzrə istifadə olunmayan torpaqlar üzrə fiziki şəxslərin torpaq vergisi dövlət büdcəsinə, digər hallarda fiziki şəxslərin torpaq vergisi yerli büdcəyə (bələdiyyə büdcəsinə) ödənilir.

Əmlak vergisi üzrə - rezident və qeyri-rezident fiziki şəxslərin xüsusi mülkiyyətində olan və Azərbaycan Respublikasının ərazisində yerləşən tikililər və ya onların hissələri (bina), habelə yerindən və istifadə edilib-edilməməsindən asılı olmayaraq rezident fiziki şəxslərə məxsus olan su və hava nəqliyyat vasitələri əmlak vergisinin vergitutma obyekti hesab olunur. Fiziki şəxslərin xüsusi mülkiyyətində olan binalara görə əmlak vergisi onların yerləşdiyi ərazinin bələdiyyəsi tərəfindən binaların yaşayış sahəsinin 30 kv m artıq olan hissəsinin (balkon və ya eyvanlar istisna olmaqla) hər 1 kv m görə Vergi Məcəlləsinin 198.1.1-ci maddəsində göstərilən dərəcələr tətbiq edilməklə (bina Bakı şəhərində yerləşərkən həmin dərəcələrə əlavə olaraq Nazirlər Kabinetinin 06.04.2015-ci il tarixli, 101 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş 0,7-1,5 aralığında müəyyən olunan əmsallar da tətbiq olunmaqla), su və hava nəqliyyatı vasitəsinin mühərrikinin 1 kub santimetri üçün 0,02 manat, mühərriki olmayan su və hava nəqliyyatı vasitələri üçün isə onların bazar qiymətinin 1 faizi həcmində hesablanaraq avqustun 1-dən gec olmayaraq tədiyə bildirişi ilə fiziki şəxsə bildirilir, həmin şəxslər isə verginin məbləğini cari il avqustun 15-dək bərabər hissələrlə yerli (bələdiyyə) büdcəsinə ödəyirlər.

Yol vergisi üzrə Azərbaycan Respublikasının ərazisində istehsal edilərək daxili istehlaka yönəldilən (topdan satılan) və Azərbaycan Respublikasının ərazisinə idxal edilən avtomobil benzini, dizel yanacağı və maye qaz yol vergisinin vergitutma obyektidir.

Azərbaycan Respublikasının ərazisində istehsal edilərək daxili istehlaka yönəldilən (topdan satılan) avtomobil benzininə, dizel yanacağına və maye qaza görə yol vergisi onların hər litrinin topdansatış qiymətinə (ƏDV və aksiz daxil olmaqla) 0,02 manat əlavə edilməklə hesablanır. İdxal olunan avtomobil benzininə, dizel yanacağına və maye qaza görə yol vergisi Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsinə uyğun olaraq müəyyən edilən, lakin onların hər litrinin topdansatış bazar qiymətindən aşağı olmayan gömrük dəyərinə (ƏDV və aksiz daxil olmaqla) 0,02 manat əlavə edilməklə hesablanır.

Azərbaycan Respublikasının ərazisində avtomobil benzininin, dizel yanacağının və maye qazın istehsalı ilə məşğul olan şəxslər yol vergisini aylıq olaraq hesablamalı və hesabat ayından sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq yol vergisi bəyannaməsini vergi orqanına təqdim etməklə həmin müddətdən gec olmayaraq vergini dövlət büdcəsinə ödəməlidirlər.

Mədən vergisi üzrə - yerin təkindən çıxarılan faydalı qazıntıların topdansatış qiymətlərinə və ya həcminə Vergi Məcəlləsinin 216-cı maddəsində göstərilən dərəcələrin tətbiqi yolu ilə hesablanan vergi məbləği hesabat ayından sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Mədən vergisinin bəyannaməsi" ilə faydalı qazıntının növünə uyğun olaraq vergi və ya bələdiyyə orqanına bəyan edilərək dövlət və ya bələdiyyə büdcəsinə ödənilməlidir;

Aksiz vergisi üzrə - Azərbaycan Respublikası ərazisində aksizli malların (VM 190) istehsalı və ya idxalı ilə məşğul olan şəxs aksizli malların növündən və əməliyyatın xarakterindən asılı olaraq Vergi Məcəlləsinin XII fəslinin və Nazirlər Kabinetinin Qərarlarının (19 yanvar 2001-ci il tarixli 20 nömrəli, 6 yanvar 2007-ci il tarixli 1 nömrəli, 29 may 2007-ci il tarixli 85 nömrəli) müddəalarına uyğun olaraq hesablanan vergi məbləğini hesabat ayından sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Aksiz bəyannaməsi" ilə vergi orqanına bəyan etməli və həmin müddətdən gec olmayaraq hesablanmış vergini dövlət büdcəsinə ödəməlidir; Ödəmə mənbəyində muzdlu işlə əlaqədar alınan gəlirdən tutulan vergi üzrə - işəgötürən şəxs muzdla işləyən işçinin aylıq gəlirindən Vergi Məcəlləsinin 101-ci maddəsində göstərilən dərəcələrlə hesablanan gəlir vergisini növbəti ayın 20-dən gec olmayaraq büdcəyə köçürməli, ƏDV ödəyicisi olmadıqda hesabat rübündən sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Muzdlu işlə əlaqədar ödəmə mənbəyində tutulan vergi bəyannaməsi" ilə vergi orqanına bəyan etməlidir;

ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyata alınmış fiziki şəxs tərəfindən isə müvafiq bəyannamə hesabat ilindən sonrakı ilin yanvar ayının 31-dən gec olmayaraq vergi orqanına bəyan etməlidir;

Ödəmə mənbəyində digər gəlirlərdən tutulan vergi üzrə - ödəyici tərəfindən Vergi Məcəlləsinin 150-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda (muzdlu işlə əlaqədar alınan gəlirlər istisna olmaqla) ödəmə mənbəyində vergi tutulmalı olan gəlirdən müvafiq dərəcələrlə tutulan vergi məbləği hesabat rübündən sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Ödəmə mənbəyində tutulan vergi bəyannaməsi" ilə vergi orqanına bəyan edilərək həmin müddətdən gec olmayaraq büdcəyə ödənilməlidir.

 

---

Mənfəət vergisinin ödəyiciləri olan hüquqi şəxslərin vergi öhdəlikləri

Mənfəət vergisinin ödəyicisi kimi vergi uçotuna alınan hüquqi şəxs hesabat ili ərzində əldə etdiyi mənfəətdən, yəni əldə olunan vergi tutulan gəlirlərlə bu gəlirlərin əldə olunmasına çəkilən və Vergi Məcəlləsinin X fəslinə uyğun olaraq gəlirdən çıxıla bilən xərclərin fərqindən 20 faiz dərəcə ilə mənfəət vergisini hesablamalıdır. Hesablanmış verginin məbləği "Mənfəət vergisinin bəyannaməsi" ilə hesabat ilindən sonrakı ilin mart ayının 31-dən gec olmayaraq vergi orqanına bəyan edilir. Mənfəət vergisinin ödəyicisi olan şəxs hesabat ili ərzində rübdə bir dəfə olaraq Vergi Məcəlləsinin 151-ci maddəsində qeyd olunan qaydada mənfəət vergisi üzrə hesablanmış cari vergi ödənişinin məbləğini büdcəyə ödəməli, hesabat ili başa çatdıqdan sonra isə bəyannamənin təqdim olunmasınadək büdcə ilə son haqq-hesabı etməlidir.

Bundan başqa, balansında əmlakı olan mənfəət vergisinin ödəyicisi hesabat ilindən sonrakı ilin mart ayının 31-dən gec olmayaraq "Əmlak vergisinin bəyannaməsi"ni vergi orqanına təqdim etməlidir. Vergi ödəyicisi hesabat ili ərzində rübdə bir dəfə olaraq Vergi Məcəlləsinin 201-ci maddəsində qeyd olunan qaydada əmlak vergisi üzrə hesablanmış cari vergi məbləğini büdcəyə ödəməli, hesabat ili başa çatdıqdan sonra isə büdcə ilə bəyannamənin təqdim olunmasınadək son haqq-hesabı aparmalıdır.

Sahibkarlıq fəaliyyəti çərçivəsində vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manatdan artıq olan vergi ödəyicisi növbəti ayın 10 günü ərzində ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməli, vergi orqanı tərəfindən ƏDV qeydiyyatına alındıqdan sonra isə ƏDV ödəyicisinin vergi öhdəliklərini yerinə yetirməlidir. Nəzərə çatdıraq ki, bir əqd və ya müqavilə üzrə əməliyyatın ümumi dəyəri 200.000 manatdan artıq olduqda, bu əməliyyat artıq ƏDV tutulan əməliyyat sayılır və əməliyyatı həyata keçirən vergi ödəyicisi əməliyyatın aparıldığı günədək ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə ilə vergi orqanına müraciət etməlidir.

Bundan başqa mənfəət vergisinin ödəyicisinin vergitutma obyekti olduqda digər vergi öhdəlikləri də ola bilər:
torpaq vergisi üzrə - vergi ödəyicisi mülkiyyətində və ya istifadəsində kənd təsərrüfatı torpaqların sahəsinə 0,06 manat vergi dərəcəsini və torpaqlarının təyinatı, coğrafi yerləşməsi və keyfiyyəti nəzərə alınmaqla Nazirlər Kabinetinin 29 dekabr 2000-ci il tarixli 230 nömrəli Qərarı müəyyən edilən şərti balları, kənd təsərrüfatı fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulan, lakin təyinatı üzrə istifadə olunmayan torpaqlar üzrə torpaq sahəsinin hər 100 kvadratmetrinə görə 2 manat, sair torpaqların sahəsinə isə Vergi Məcəlləsinin 206.3-cü maddəsində göstərilən dərəcələri tətbiq etməklə hesablanan vergi məbləğini cari ilin may ayının 15-dən gec olmayaraq "Torpaq vergisi bəyannaməsi" ilə bəyan edərək bərabər hissələrlə 15 avqust və 15 noyabr tarixlərindən gec olmayaraq ödəməlidir.

Yol vergisi üzrə Azərbaycan Respublikasının ərazisində istehsal edilərək daxili istehlaka yönəldilən (topdan satılan) və Azərbaycan Respublikasının ərazisinə idxal edilən avtomobil benzini, dizel yanacağı və maye qaz yol vergisinin vergitutma obyektidir.

Azərbaycan Respublikasının ərazisində istehsal edilərək daxili istehlaka yönəldilən (topdan satılan) avtomobil benzininə, dizel yanacağına və maye qaza görə yol vergisi onların hər litrinin topdansatış qiymətinə (ƏDV və aksiz daxil olmaqla) 0,02 manat əlavə edilməklə hesablanır. İdxal olunan avtomobil benzininə, dizel yanacağına və maye qaza görə yol vergisi Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsinə uyğun olaraq müəyyən edilən, lakin onların hər litrinin topdansatış bazar qiymətindən aşağı olmayan gömrük dəyərinə (ƏDV və aksiz daxil olmaqla) 0,02 manat əlavə edilməklə hesablanır.

Azərbaycan Respublikasının ərazisində avtomobil benzininin, dizel yanacağının və maye qazın istehsalı ilə məşğul olan şəxslər yol vergisini aylıq olaraq hesablamalı və hesabat ayından sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq yol vergisi bəyannaməsini vergi orqanına təqdim etməklə həmin müddətdən gec olmayaraq vergini dövlət büdcəsinə ödəməlidirlər.

Mədən vergisi üzrə - yerin təkindən çıxarılan faydalı qazıntıların topdansatış qiymətlərinə və ya həcminə Vergi Məcəlləsinin 216-cı maddəsində göstərilən dərəcələrin tətbiqi yolu ilə hesablanan vergi məbləği hesabat ayından sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Mədən vergisinin bəyannaməsi" ilə faydalı qazıntının növünə uyğun olaraq vergi və ya bələdiyyə orqanına bəyan edilərək dövlət və ya bələdiyyə büdcəsinə ödənilməlidir;
aksiz vergisi üzrə - Azərbaycan Respublikası ərazisində aksizli malların istehsalı və ya idxalı ilə məşğul olan şəxs aksizli malların növündən və əməliyyatın xarakterindən asılı olaraq Vergi Məcəlləsinin XII fəslinin və Nazirlər Kabinetinin Qərarlarının (19 yanvar 2001-ci il tarixli 20 nömrəli, 6 yanvar 2007-ci il tarixli 1 nömrəli, 29 may 2007-ci il tarixli 85 nömrəli) müddəalarına uyğun olaraq hesablanan vergi məbləğini hesabat ayından sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Aksiz bəyannaməsi" ilə vergi orqanına bəyan etməli və həmin müddətdən gec olmayaraq hesablanmış vergini dövlət büdcəsinə ödəməlidir;
ödəmə mənbəyində muzdlu işlə əlaqədar alınan gəlirdən tutulan vergi üzrə - işəgötürən şəxs muzdla işləyən işçinin aylıq gəlirindən Vergi Məcəlləsinin 101-ci maddəsində göstərilən dərəcələrlə hesablanan gəlir vergisini növbəti ayın 20-dən gec olmayaraq büdcəyə köçürməli, ƏDV ödəyicisi olmadıqda hesabat rübündən sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Muzdlu işlə əlaqədar ödəmə mənbəyində tutulan vergi bəyannaməsi" ilə vergi orqanına bəyan etməlidir;
ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyata alınmış hüquqi şəxs tərəfindən isə müvafiq bəyannamə hesabat ilindən sonrakı ilin yanvar ayının 31-dən gec olmayaraq vergi orqanına bəyan edilməlidir;
ödəmə mənbəyində digər gəlirlərdən tutulan vergi üzrə - ödəyici tərəfindən Vergi Məcəlləsinin 150-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda (muzdlu işlə əlaqədar alınan gəlirlər istisna olmaqla) ödəmə mənbəyində vergi tutulmalı olan gəlirdən müvafiq dərəcələrlə tutulan vergi məbləği hesabat rübündən sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq "Ödəmə mənbəyində tutulan vergi bəyannaməsi" ilə vergi orqanına bəyan edilərək həmin müddətdən gec olmayaraq büdcəyə ödənilməlidir. Yalnız vaxtından əvvəl xitam verilmiş sığorta müqaviləsi üzrə ödənilən sığorta haqlarından ödəmə mənbəyində vergi tutmalı olan sığortaçılar bəyannaməni rübün nəticələrinə görə təqdim edərək tutulmuş verginin məbləğini hesabat ayından sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq büdcəyə köçürməlidirlər.

 

---

ƏDV ödəyicilərinin vergi öhdəlikləri

Sahibkarlıq fəaliyyəti çərçivəsində
a) könüllü olaraq ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyata alınan;
b) vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manatdan artıq olduğundan növbəti ayın 10 günü ərzində məcburi qaydada ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməli olan; c) bir əqd və ya müqavilə üzrə əməliyyatının ümumi dəyəri 200.000 manatdan artıq olan və bu səbəbdən də əməliyyatın aparılma gününədək ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməli olan;
d) aksizli malların istehsalı ilə məşğul olduğuna görə ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməli olan;
e) bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər şəxslər malların (işlərin, xidmətlərin) təqdim edilməsi zamanı vergi tutulan dəyərə
- vergi ödəyicisinin aldığı və ya almalı olduğu məbləğə - 18 faiz dərəcə ilə ƏDV tətbiq etməlidir.

Büdcəyə ödənilməli olan məbləğ isə təqdim edilən mallara (işlərə, xidmətlərə) hesablanan ƏDV məbləği ilə ödəyici tərəfindən alınmış və ya idxal edilmiş mallara, görülmüş işlərə, göstərilmiş xidmətlərə görə ödənilən və Vergi Məcəlləsinin 175-ci maddəsinin müddəalarına uyğun əvəzləşdirilən ƏDV məbləği arasındakı fərqdən ibarətdir.

Həmin maddəyə uyğun olaraq əvəzləşdirilən verginin məbləği vergi ödəyicisinə verilmiş elektron vergi hesab-fakturaları üzrə nağdsız qaydada ödəmələr üzrə ƏDV-nin depozit hesabına və bu hesab daxilində aparılan əməliyyatlarda ödənilən vergi məbləği sayılır.

Bu və ya digər vergi tutulan əməliyyatın hansı tarixdə baş verdiyi və hansı tarixdə vergiyə cəlb olunmalı olduğunu müəyyən edərkən, aşağıdakı məqamlar nəzərə alınmalıdır:
nağd pul vəsaitini aldığı, nağdsız ödəmədə isə pul vəsaitinin bankda onun hesabına və ya sərəncamçısı ola biləcəyi hesaba, yaxud göstərilən vəsaiti almaq hüququna malik olacağı hesaba daxil olduğu vaxt;
qarşılıqlı hesablaşmalar aparıldıqda öhdəliyin ləğv edildiyi və ya ödənildiyi vaxt;
malların (işlərin, xidmətlərin) təqdim edilməsi üzrə yaranan debitor borclar üzrə - iddia müddətinin bitdiyi vaxt; natura şəklində aparıldıqda, habelə barter edildikdə - aktivlərin əldə edildiyi (barter edildiyi) vaxt;
əvəzsiz təqdim edildiyi hallarda təqdimetmənin həyata keçirildiyi vaxt;
tələb hüququ güzəşt edildikdə - güzəşt edilən məbləğ üzrə tələb hüququnun güzəşt edildiyi vaxt.

Hesabat ayı ərzində büdcəyə ödənilməli olan ƏDV məbləği hesabat ayından sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq vergi orqanına "ƏDV bəyannaməsi" ilə bəyan edilir və həmin müddətdə də bəyan edilən vergi məbləği büdcəyə ödənilir.

Eyni zamanda, ƏDV ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərən fərdi sahibkar gəlir vergisi ödəyicisinin vergi öhdəliklərini, hüquqi şəxs isə mənfəət vergisi ödəyicisinin vergi öhdəliklərini yerinə yetirməlidir.

O da qeyd edilməlidir ki, vergi ödəyicisi statusundan asılı olmayaraq (sadələşdirilmiş, gəlir, mənfəət, ƏDV) vergiyə cəlb olunan malları respublikaya idxal edən vergi ödəyicisi ƏDV məbləğini həmin malların vergi tutulan dəyərindən gömrük orqanlarına ödəyir.